قطبهاي علمي
پيشرفت روزافزون علوم و فناوري در دهه هاي اخير باعث ازدياد فاصله علمي بين كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته گرديده است. در ايران در آستانه تدوين برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مطالعاتي در اين زمينه صورت گرفت و شاخص‌هاي علمي كشور با شاخص‌هاي ساير كشورها (كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه) مقايسه شد. نتيجه اين بررسي فاصله بين وضعيت علمي كشور را با كشورهاي پيشرفته نشان داد. يكي از راهكارهايي كه براي رفع اين عقب‌ماندگي پيشنهاد شد، تشكيل قطبهاي علمي در دانشگاه هاي داراي مزيت نسبي بود. از آنجا كه با توجه به محدوديت هاي مالي و انساني، همهي دانشگاه ها نمي‌توانند در سطح استانداردهاي بين‌المللي فعاليت كنند، پيشنهاد شد گروه‌هاي آموزشي يا پژوهشي كه از لحاظ نيروي انساني و تجهيزات داراي مزيت نسبي بوده و عزمي راسخ براي مشاركت در گسترش مرزهاي دانش و ارتقاي كيفيت در آنها وجود دارد به عنوان قطب علمي شناسايي و اعلام گرديده و از نظر مالي و قانوني حمايت شوند.
با اجراي طرح قطبهاي علمي در دانشگاهها و مؤسسات پژوهشي كشور در برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ميزان فعاليت علمي و پژوهشي و كيفيت آن به مقدار چشمگيري افزايش يافت. با توجه به نتايج بسيار ارزشمند فعاليت قطبهاي علمي در برنامه سوم و چهارم، ادامه اين فعاليت در برنامه پنجم توسعه نيز مورد توجه قرار گرفت.
در برنامه پنجم توسعه تكيه بر ايجاد قطبهاي علمي بر اساس مزيت‌هاي نسبي و نيازهاي آتي كشور ذكر شده است، همچنين مفاهيم و ديدگاه‌هايي مانند توسعه مبتني بر دانايي، حمايت از پژوهش‌هاي تقاضا محور، توسعه كمي و كيفي سطح آموزش عالي در انطباق با نيازهاي جنبش نرم افزاري مي‌تواند در جهت گيري‌هاي قطبهاي علمي تأثيرگذار باشد.
تعريف قطب علمي
قطب علمي نماد فعاليت سازمان يافته گروهي از اعضاي هيئت علمي در يك مؤسسه با توان علمي بالاست كه با برتري در يك زمينه علمي تخصصي در علوم بنيادي يا كاربردي شناخته مي‌شود و از طريق تمركز و انسجام بخشيدن به فعاليتهاي خود در آن زمينه، براي نوآوري و دستيابي به كيفيت برتر علمي در سطح ملي، منطقه اي يا بين‌المللي و پاسخگويي به نيازهاي اساسي كشور تلاش مي‌كند.
قطب علمي مهندسي فناوري اطلاعات مكاني
فناوري اطلاعات مكاني، به عنوان شاخهاي نوين از فناوري اطلاعات مبتني بر علوم زمين، ضمن ايجاد ارتباط با حوزههاي مختلف علم و تكنولوژي، كاربردهاي رو به گسترشي در زمينه هاي مختلف فعاليتهاي اجرايي و پژوهشي كشور، پيدا كرده است. نقش اساسي و انكارناپذير داده هاي مكاني در دستيابي به توسعه پايدار مبتني بر دانايي بر هيچ‌كس پوشيده نيست. اين مهم مويد ضرورت ايجاد «قطب علمي مهندسي فناوري اطلاعات مكاني» به منظور توليد دانش و فناوري در اين زمينه تخصصي ميباشد.
امروزه استفاده از سيستم‌هاي مكانيزه و فناوري‌هاي اطلاعات مكان محور به عنوان يكي از روش‌هاي موفق اخذ و مديريت داده در سطح دنيا مطرح است. پايه‌ريزي پايگاههاي اطلاعاتي بر مبناي موقعيت مكاني اشياء و هستنده‌ها در سطوح مختلف به همراه اطلاعات توصيفي اين هستنده‌ها، تبديل به مؤثرترين و ضروري‌ترين ابزار مورد نياز كارشناسان به منظور توليد، بازيابي، آماده‌سازي، بهنگام‌رساني، نگه‌داري و تبادل اطلاعات در راستاي مديريت و سامان‌دهي بهينه آنها، محسوب مي‌گردد. اين ضرورت در داخل كشور در بخش‌هايي از برنامه چهارم و پنجم توسعه نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران، تحت عنوان توسعه پايگاه هاي داده مكان محور و توسعه زيرساخت داده مكاني، مورد توجه قرار گرفته است.
دانشكده مهندسي نقشه برداري دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي به عنوان اولين دانشكده مهندسي نقشه برداري كشور، با حضور اساتيد برجسته و متخصص در زمينه هاي مختلف علوم ژئوماتيك، به عنوان معتبرترين مركز توسعه و توليد علم و فن در زمينه فناوري اطلاعات مكاني، در كشور به حساب ميآيد. اين دانشكده از سابقه پژوهشي درخشاني برخوردار مي باشد كه تعداد زياد مقالات معتبر به چاپ رسيده و همچنين كثرت پروژه هاي مختلف مطالعاتي و تحقيقاتي انجام شده در اين دانشكده در قالب همكاري با صنعت، مؤيد اين ادعا ميباشد.
لذا با توجه به جايگاه منحصر به فرد دانشكده مهندسي نقشه برداري دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي در زمينه علوم ژئوماتيك و بويژه فناوري اطلاعات مكاني، ايجاد «قطب علمي مهندسي فناوري اطلاعات مكاني» در اين دانشكده به عنوان پايگاه توسعه و ترويج اين شاخه از فناوري، دستاوردهايي قابل ملاحظه در زمينه توليد علم و گسترش مرزهاي دانش در سطح ملي و منطقه اي، به دنبال خواهد داشت.
«قطب علمي فناوري اطلاعات مكاني» دانشكده مهندسي نقشه برداري دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي، به عنوان نهادي متشكل از اساتيد برجسته در اين زمينه علمي، ضمن تمركز توان تخصصي خود و همچنين تعامل با نهادهاي مولد فكر، عامل محرك توسعه كشور جهت دستيابي به كيفيت برتر اين فناوري، در سطح ملي و منطقهاي خواهد بود. با توجه به نوپا بودن اين فناوري در كشور، تشكيل اين قطب علمي، علاوه بر ايجاد شرايط رقابتي بين محققين، زمينه هاي لازم جهت انجام فعاليتهاي بين رشتهاي را نيز ايجاد مي‌كند كه اين امر بستري مناسب جهت شكوفايي خلاقيت و نوآوري محققين و استعدادهاي درخشان كشور در زمينه فناوري اطلاعات مكاني را فراهم مي آورد.